Onze collectieve geschiedenis in Nederland

Bestel nu
Bestel nu
Contact ons

Reizende tentoonstelling over Marokkaanse arbeidsmigratie komt naar het Eemhuis

Mohamed Baladi links met zijn voorman en collega bij de ijzerfabriek in Amersfoort 1

De reizende fototentoonstelling ’50 Jaar Marokkaanse migratie in Nederland’ wordt op 21 maart 2019 in het Eemhuis in Amersfoort door wethouder Cees van Eijk geopend. Bibliotheek Eemland en Archief Eemland stellen gezamenlijk ruimte beschikbaar.

Na Den Haag, Utrecht, Amsterdam en Leiden is nu Amersfoort gastheer voor de reizende tentoonstelling ‘Vijftig jaar Marokkaanse migratie in Nederland’, samengesteld door Atlas Cultureel Centrum. Deze expositie laat zien hoe de eerste generatie Marokkaanse gastarbeiders erin slaagde een toekomst voor zichzelf en later ook hun gezin op te bouwen. De Marokkaanse cultuur in Nederland wordt in beeld gebracht met thematische foto’s. Zoals samensteller Sahin Yildirim stelt: “We leggen de verhalen van de pioniers vast en stellen dit beschikbaar voor een groot en nieuw publiek ter ere van- en waardering voor deze mensen. Ik hoop van harte dat dit project bijdraagt aan kennis van onze gemeenschappelijke geschiedenis. En ik hoop dat dit project bijdraagt aan dialoog met elkaar en aan onderlinge verbondenheid.”

Voor de expositie zijn in totaal 50 mensen ( 25 Marokkaanse gastarbeiders en hun vrouwen en 25 Nederlanders) professioneel gefotografeerd. Bij de zwart-wit foto’s zijn citaten te lezen.

Daarnaast is landelijk een campagne gestart om de voorwerpen en documenten van de autochtone Nederlanders en gastarbeiders (zoals bijvoorbeeld een dagschrift, werkcontract, koffers, paspoorten, werkkleding etc.) te verzamelen.

De tentoonstelling opent donderdag 21 maart 2019 in de bibliotheek Eemland. Het officiële gedeelte begint om 20.00 uur met een inleiding van samensteller Sahin Yildirim. Daarna volgt een speech van wethouder Cees van Eijk. Tot slot zal professor Jan Hoogland een lezing verzorgen over de 400 jarige bilaterale relatie van Nederland en Marokko en vijftig jaar Marokkaanse arbeidsmigratie in Nederland.  De tentoonstelling is tot en met woensdag 19 april 2019 vrij te bezichtigen. Er zijn bezoeken op afspraak mogelijk.

Arbeidsmigratie in Nederland

De eerste generatie Marokkaanse gastarbeiders hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de opbouw van de Nederlandse economie. Zo gingen zij in de jaren zestig bijvoorbeeld bij de Philipsfabriek, Melkunie, Compaxo Vleeswaren en IJzerfabriek in Amersfoort werken. Zonder hen was de Nederlandse economie niet zo sterk geworden als tegenwoordig het geval is. Inmiddels wonen er ongeveer 380 duizend Marokkanen in Nederland en zijn de meeste van deze migranten gepensioneerd. In verhouding is er in deze gemeenschap sprake van meer gezondheidsproblemen, ontvangen zij relatief vaker een uitkering en/of leven vaker in relatieve armoede.

In Nederland wonen tegenwoordig mensen met meer dan 180 verschillende nationaliteiten met eigen gebruiken, gewoonten en achtergronden. Iedereen die hier woont, heeft zo zijn eigen reden waarom hij of zij naar Nederland is gekomen. De grote culturele verscheidenheid van het hedendaagse Nederland is historisch geworteld. De identiteit en stadscultuur van Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Amersfoort zijn nauw verweven met het arbeidsverleden. Dat zien we terug in het interieur van woningen, het familieleven, het taalgebruik en de sociaal-culturele diversiteit.

Arbeidsmigratie in Amersfoort

In Archief Eemland zijn audio-interviews te beluisteren die het Oral HistoryTeam in de jaren ’90 heeft opgenomen met de eerste generatie arbeidsmigranten. Zo vertelt een mevrouw in interview DAGT7 over het bezoek van prinses Beatrix en prins Claus in 1972 aan Amersfoort, waar zij spraken met arbeidsmigranten. Er zijn ook enkele Amersfoortse foto’s aan de expositie toegevoegd.

Mensenbieb in het kader van arbeidsmigratie

Vanwege het thema van de tentoonstelling gaat de volgende editie van de Mensenbieb van de Bibliotheek Eemland over het thema (arbeids)migratie. Deze speciale editie is zaterdag 23 maart in de Bibliotheek het Eemhuis. U kunt dan mensen uit allerlei landen ‘lenen’.

Over samensteller Sahin Yildirim

Sahin Yildirim, samensteller van de tentoonstelling en medeauteur van het boek ‘Een halve eeuw in Nederland’. Dit boek werd in het kader van het 50-jarige jubileum van de Marokkaanse migratie in Nederland (1969-2019) uitgebracht.

Geïnteresseerden kunnen het boek ‘Een halve eeuw in Nederland’ na het programma voor € 23,99 kopen en/of online bestellen via www.eenhalveeeuwinnederland.nl 

Marokko

Mohamedi El Banihiati naar de Bemuurde Weerd voor een ontmoeting

Met een groot pak onder de arm komt Mohamedi El Banihiati naar de Bemuurde Weerd voor een ontmoeting met zijn oude werkgevers Arnold en John Schat van bakkerij Do Schat. Samen kijken ze naar een filmfragment over de bakkerij in het begin van de jaren zeventig, toen daar veel gastarbeiders werkten. El Banihiati was hun eerste buitenlandse werknemer.

Leuke herinneringen worden opgehaald. Hoe hij begon als schoonmaker, al snel in de bakkerij gebak stond te maken en een eigen wijk kreeg om brood te bezorgen. El Banihiati vond bij hen niet alleen een baan, maar kon ook wonen boven de zaak. Een schilderij “de bakkerij” van Anton Pieck, dat daar hing heeft hij al die jaren bewaard. Hij wil het nu weer terug geven aan de familie Schat.

Turkije

Van arbeider tot politicus

Necati Genç (1932, Gümüşhane) werkte als medisch officier in Turkije. Tijdens zijn dienstplicht in Erzurum won hij medailles met skiwedstrijden. Zijn vader werkte als ambtenaar bij een postkantoor. Hij wilde graag studeren, maar kon geen studiebeurs krijgen. In Ankara volgde hij een vierjarige medische opleiding.

De avontuurlijke Necati Genç is waarschijnlijk de allereerste Turkse migrant in Nederland. Hij kwam in 1959 in Nederland wonen nadat hij vier jaar met een vrachtschip landmijnen naar Amerika, Canada, Engeland en Duitsland had gebracht. Genç was bovendien de eerste Turkse tolk en maatschappelijk medewerker in Nederland.

Reizende tentoonstelling over Marokkaanse arbeidsmigratie komt naar het Eemhuis

Gastarbeiders uit Griekenland

Met de komst van Griekse gastarbeiders in de jaren zestig begon de Griekse gemeenschap pas echt te groeien. In 1966 sloten de Nederlandse en Griekse regering een wervingsverdrag, waarna Nederlandse bedrijven in Griekenland arbeiders konden werven. In de praktijk gebeurde dat overigens al vanaf 1961. Bedrijven zoals de Staatsmijnen, Royal Sphinx (Maastricht), de garenspinnerij NYMA (Nijmegen) en De Vries Robbé (Gorinchem) trokken toen op eigen initiatief naar Griekenland. Bovendien hadden België (1957) en Duitsland (1960) al eerder een officieel verdrag getekend, waardoor er ook een migratie van Grieken uit die landen naar Nederland op gang kwam. Wanneer het werk in de Belgische mijnen te zwaar werd, zocht men vlak over de grens naar betere omstandigheden.

Een grote concentratie Grieken ontstond in Utrecht, waar zij naar verhouding oververtegenwoordigd zijn. In de loop van de jaren zeventig openden de eerste Griekse restaurants hun deuren. Het land werd steeds populairder als vakantiebestemming, wat hun populariteit in Nederland deed toenemen.De meerderheid van de Grieken in Nederland komt uit de noordelijke gebieden Macedonië en Tracië. Alleen in de havenstad Rotterdam wonen ook Grieken van de eilanden en van de Peloponnesos. In de jaren zestig steeg het aantal Grieken door de arbeidsmigratie, totdat de oliecrisis daar een eind aan maakte.

Vanwege de toetreding van Griekenland tot de EU (1981) konden Grieken vanaf 1988 gebruikmaken van het vrije arbeidsverkeer van werknemers. Als gevolg daarvan neemt hun aantal in Nederland vanaf het einde van de jaren tachtig weer toe. In 2010 woonden er 14.241 Grieken in Nederland.

Algerije

Van arbeider tot politicus

Gino Scalzo gaat in 1963 aan de slag in de Nederlandse Kabelfabriek (N.K.F.) in Delft. Zijn broer werkt daar dan al.
Gino wordt op 26 april 1941 in de provincie Palermo op Sicilië geboren. Zijn vader heeft een boerenbedrijf. Als jonge man werkt Gino in de boerderij en in de bouw. Hij komt in Delft terecht na een moeilijke periode van werk en verblijf in Zwitserland en Duitsland.

Scalzo heeft zich op politiek en sociaal front altijd ingezet voor de zwakkeren in de samenleving, niet alleen voor migrantengroepen. Als in 1986 migranten voor de gemeenteraad mogen stemmen, wordt hij gevraagd zich kandidaat te stellen. Hij twijfelt. Hij heeft een voltijdbaan bij de NKF en daarnaast is hij landelijk voorzitter van de FILEF (Federazione Italiani Emigrati e Famiglie), lid van de Districtsraad en de Bondsraad, voorzitter van de bedrijfsledengroep FNV, lid van het landelijke adviesorgaan voor minderheden van de Industriebond en lid van de Commissie etnische groepen.

Daarnaast zit hij in een commissie die het partijbestuur en Tweede Kamerleden van de PvdA adviseert en in de begeleidingscommissie van de Sociale Raadslieden, een adviesorgaan van B&W in Delft.
Na 14 jaar raadslid te zijn geweest en met de komst van zijn eerste kleinkind in 2000, stopt Scalzo met het gemeenteraadswerk. Tot op de dag van vandaag is hij maatschappelijk betrokken.

Italie

Van arbeider tot politicus

Gino Scalzo gaat in 1963 aan de slag in de Nederlandse Kabelfabriek (N.K.F.) in Delft. Zijn broer werkt daar dan al.
Gino wordt op 26 april 1941 in de provincie Palermo op Sicilië geboren. Zijn vader heeft een boerenbedrijf. Als jonge man werkt Gino in de boerderij en in de bouw. Hij komt in Delft terecht na een moeilijke periode van werk en verblijf in Zwitserland en Duitsland.

Scalzo heeft zich op politiek en sociaal front altijd ingezet voor de zwakkeren in de samenleving, niet alleen voor migrantengroepen. Als in 1986 migranten voor de gemeenteraad mogen stemmen, wordt hij gevraagd zich kandidaat te stellen. Hij twijfelt. Hij heeft een voltijdbaan bij de NKF en daarnaast is hij landelijk voorzitter van de FILEF (Federazione Italiani Emigrati e Famiglie), lid van de Districtsraad en de Bondsraad, voorzitter van de bedrijfsledengroep FNV, lid van het landelijke adviesorgaan voor minderheden van de Industriebond en lid van de Commissie etnische groepen.

Daarnaast zit hij in een commissie die het partijbestuur en Tweede Kamerleden van de PvdA adviseert en in de begeleidingscommissie van de Sociale Raadslieden, een adviesorgaan van B&W in Delft.
Na 14 jaar raadslid te zijn geweest en met de komst van zijn eerste kleinkind in 2000, stopt Scalzo met het gemeenteraadswerk. Tot op de dag van vandaag is hij maatschappelijk betrokken.

Spanje

Spaanse arbeiders 50 jaar in Nederland

Vanaf de jaren ’50 kwamen de eerste gastarbeiders uit Spanje naar Nederland. De Spaanse migranten kwamen vanwege economische redenen maar bij een flink aantal speelde ook politieke redenen een rol. De meesten gingen naar Frankrijk, maar spoedig waren zij ook in Nederland te vinden. Daar werden zij vooral door grote bedrijven geworven, zoals Hoogovens vanaf 1958, in de mijnen, bij Philips Eindhoven, de Twentse textielindustrie, in de Rotterdamse havens en bij de Demka in Utrecht.

Het Franco-regime

In Spanje had Franco met zijn fascistische Falange-beweging zich stevig gevestigd. Hij werd actief gesteund door de Rooms-katholieke kerk. In de context van van de Koude Oorlog streed Spanje ook tegen het communisme. Er werden vier belangrijke Amerikaanse militaire bases in Spanje gevestigd. In feite was deze dictatuur hiermee een soort lid van de NATO. Op het einde van zijn regime probeerde Franco zijn steeds minder populaire bewind te redden. Onder meer door prins Juan-Carlos als zijn opvolger aan te wijzen. Dat kon omdat de monarchie nooit officieel was afgeschaft. De prins kreeg inderdaad de macht na de dood van de dictator in 1975, maar het pakte anders uit dan voorzien. Spanje werd namelijk snel een democratie in de vorm van een constitutionele monarchie. Tien jaar later sloot het land zich aan bij de EEG.