Onze collectieve geschiedenis in Nederland

Bestel nu
Bestel nu
Contact ons

Fototentoonstelling ’50 jaar Turkse arbeidsmigratie in Nederland’ in Istanbul

Uitnodiging fototentoonstelling 50 jaar Turkse arbeidsmigratie in Istanbul 1

Atlas Cultureel Centrum in Den Haag en Marmara Universiteit in Istanbul presenteren de fototentoonstelling ‘Gurbette’ (in het buitenland); een tentoonstelling over 50 jaar Turkse arbeidsmigratie in Nederland. Tegelijkertijd maken studenten van de Marmara Universiteit kunstwerken rond het thema migratie en is er een campagne gestart om spullen en documenten van Turkse gastarbeiders en hun Nederlandse werkgevers (zoals een dagschrift, een werkcontract) te verzamelen. De collectie, de kunstwerken en de fototentoonstelling zijn allereerst in Istanbul van 7 t/m 20 januari te zien. ‘Gurbette’ geeft een uniek beeld over deze recente gezamenlijke geschiedenis dat in Nederland in 1964 begon.

Op 19 augustus 1964 sloten Nederland en Turkije officieel een verdrag om het arbeidstekort in Nederland op te lossen. Het was het startschot voor de Turkse arbeidsmigratie in Nederland. De Turken gingen aan het werk in o.a. de fabrieken van Philips en van Ford, en in de textielindustrie. Zij hebben een grote bijdrage geleverd aan de Nederlandse economie zoals die nu is. De Turkse gastarbeiders zouden tijdelijk in Nederland verblijven, maar het liep anders. Ze kwamen voor werk, maar ze hebben er zich uiteindelijk gevestigd. Inmiddels wonen er bijna vijfhonderdduizend Turken in Nederland en zijn ze bijna in elke sector vertegenwoordigd.

’50 jaar, 50 verhalen’

In 2014 was het vijftig jaar geleden dat de eerste Turkse gastarbeiders in Nederland arriveerden. Velen waren geworven, maar sommigen arriveerden ook spontaan. Maar wie waren de Turkse gastarbeiders eigenlijk? Waar werkten ze? Hoe woonden ze? Waarom verlieten ze eigenlijk hun geboorteland? Kwamen ze alleen van het Turkse platteland of ook uit de steden? Welke scholing hadden ze genoten? Hoe ervaarden zij Nederland en wat vonden Nederlanders van de Turken?
Het boek ’50 jaar, 50 verhalen’ van Sahin Yildirim geeft antwoord op al deze vragen. Het boek bevat 25 verhalen van de eerste generatie gastarbeiders én van 25 autochtone Nederlanders (werkgevers, collega’s, tolken, docenten, vrijwilligers van de kerken en buren etc.). De Turkse pioniers vertellen in ’50 jaar, 50 verhalen’ alles over het werk, het pensionleven, de taalproblemen, de gezinshereniging, de relatie met de Nederlanders, maar ook hun sociaal en religieus leven krijgen in het boek de aandacht. Het boek vormt de basis voor de fototentoonstelling ‘Gurbette’.

Over de fototentoonstelling

Voor de fototentoonstelling ‘Gurbette’ zijn de geïnterviewden in ’50 jaar,50 verhalen’ professioneel gefotografeerd. De zwart-wit foto’s worden begeleid met een quote. Daarnaast zijn er oude foto’s te zien van de eerste generatie gastarbeiders met hun vrouwen, met hun Nederlandse werkgevers, met hun collega’s en met hun buren. De tentoonstelling over 50 jaar migratie in Nederland ontrafelt samen met bezoekers de multiculturele identiteit van Nederland en geeft een uniek tijdsbeeld van deze periode. Dit doet ze aan de hand van verschillende thema’s ( werk, gezinshereniging, cultuur, religie, sport en politiek) die in elkaar over lopen.
De fototentoonstelling zal op de campus van Marmara Universiteit te zien zijn. Tegelijkertijd zullen studenten van Marmara Universiteit kunstwerken maken rond het thema migratie. Daarnaast is er landelijk een campagne gestart om spullen en documenten van de gastarbeiders en hun werkgevers (zoals een dagschrift, een werkcontract, paspoorten etc.) te verzamelen. Deze collectie zal samen met de kunstwerken en de fototentoonstelling eerst in Istanbul en later in Ankara (juni 2019) worden tentoongesteld.

Gezamenlijke geschiedenis

Sahin Yildirim licht de achtergrond van de fototentoonstelling (en het boek) toe: “De Turken en Nederlanders delen een collectieve geschiedenis in Nederland en dat mag niet verloren gaan. Onze drijfveer is even simpel als belangrijk: wie zijn verleden niet eert, verliest de toekomst en wie zijn wortels vernietigt, kan niet meer groeien. Met deze prachtige reizende fototentoonstelling ‘Gurbette’, en het boek, willen we de ervaringen, de successen en het falen van de pioniers vastleggen en beschikbaar maken voor de nieuwe generaties en aldus een bijdrage leveren aan de bilaterale relatie tussen Nederland en Turkije.”
Volgens Yıldırım onderhouden Turkije en Nederland een langdurige bilaterale relatie die teruggaat tot de Tachtigjarige Oorlog: ‘De eerste betrekkingen tussen Nederland en Turkije vonden plaats tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) tussen de Nederlandse republiek en Spanje. In opdracht van Willem van Oranje reisden twee delegaties in 1568 en 1574 af naar het Ottomaanse Rijk, dat eveneens in oorlog was met de katholieke Spanjaarden. De Turkse sultan besloot de Nederlandse opstandelingen te ondersteunen en al snel werd ‘Liever Turks dan Paaps’ een populaire leus onder de Watergeuzen.”

Wat: fototentoonstelling ‘Gurbette’ in Istanbul
Wanneer: van 7 t/m 20 januari 2019
Waar: de campus van Marmara Universiteit, Göztepe in Kadıköy, Istanbul 34722

Twitter Linkedin-in Youtube
Atlascultureelcentrum © 2022 alle rechten voorbehouden
Designed by Webactueel
Marokko

Mohamedi El Banihiati naar de Bemuurde Weerd voor een ontmoeting

Met een groot pak onder de arm komt Mohamedi El Banihiati naar de Bemuurde Weerd voor een ontmoeting met zijn oude werkgevers Arnold en John Schat van bakkerij Do Schat. Samen kijken ze naar een filmfragment over de bakkerij in het begin van de jaren zeventig, toen daar veel gastarbeiders werkten. El Banihiati was hun eerste buitenlandse werknemer.

Leuke herinneringen worden opgehaald. Hoe hij begon als schoonmaker, al snel in de bakkerij gebak stond te maken en een eigen wijk kreeg om brood te bezorgen. El Banihiati vond bij hen niet alleen een baan, maar kon ook wonen boven de zaak. Een schilderij “de bakkerij” van Anton Pieck, dat daar hing heeft hij al die jaren bewaard. Hij wil het nu weer terug geven aan de familie Schat.

Turkije

Van arbeider tot politicus

Necati Genç (1932, Gümüşhane) werkte als medisch officier in Turkije. Tijdens zijn dienstplicht in Erzurum won hij medailles met skiwedstrijden. Zijn vader werkte als ambtenaar bij een postkantoor. Hij wilde graag studeren, maar kon geen studiebeurs krijgen. In Ankara volgde hij een vierjarige medische opleiding.

De avontuurlijke Necati Genç is waarschijnlijk de allereerste Turkse migrant in Nederland. Hij kwam in 1959 in Nederland wonen nadat hij vier jaar met een vrachtschip landmijnen naar Amerika, Canada, Engeland en Duitsland had gebracht. Genç was bovendien de eerste Turkse tolk en maatschappelijk medewerker in Nederland.

Fototentoonstelling ’50 jaar Turkse arbeidsmigratie in Nederland’ in Istanbul

Gastarbeiders uit Griekenland

Met de komst van Griekse gastarbeiders in de jaren zestig begon de Griekse gemeenschap pas echt te groeien. In 1966 sloten de Nederlandse en Griekse regering een wervingsverdrag, waarna Nederlandse bedrijven in Griekenland arbeiders konden werven. In de praktijk gebeurde dat overigens al vanaf 1961. Bedrijven zoals de Staatsmijnen, Royal Sphinx (Maastricht), de garenspinnerij NYMA (Nijmegen) en De Vries Robbé (Gorinchem) trokken toen op eigen initiatief naar Griekenland. Bovendien hadden België (1957) en Duitsland (1960) al eerder een officieel verdrag getekend, waardoor er ook een migratie van Grieken uit die landen naar Nederland op gang kwam. Wanneer het werk in de Belgische mijnen te zwaar werd, zocht men vlak over de grens naar betere omstandigheden.

Een grote concentratie Grieken ontstond in Utrecht, waar zij naar verhouding oververtegenwoordigd zijn. In de loop van de jaren zeventig openden de eerste Griekse restaurants hun deuren. Het land werd steeds populairder als vakantiebestemming, wat hun populariteit in Nederland deed toenemen.De meerderheid van de Grieken in Nederland komt uit de noordelijke gebieden Macedonië en Tracië. Alleen in de havenstad Rotterdam wonen ook Grieken van de eilanden en van de Peloponnesos. In de jaren zestig steeg het aantal Grieken door de arbeidsmigratie, totdat de oliecrisis daar een eind aan maakte.

Vanwege de toetreding van Griekenland tot de EU (1981) konden Grieken vanaf 1988 gebruikmaken van het vrije arbeidsverkeer van werknemers. Als gevolg daarvan neemt hun aantal in Nederland vanaf het einde van de jaren tachtig weer toe. In 2010 woonden er 14.241 Grieken in Nederland.

Algerije

Van arbeider tot politicus

Gino Scalzo gaat in 1963 aan de slag in de Nederlandse Kabelfabriek (N.K.F.) in Delft. Zijn broer werkt daar dan al.
Gino wordt op 26 april 1941 in de provincie Palermo op Sicilië geboren. Zijn vader heeft een boerenbedrijf. Als jonge man werkt Gino in de boerderij en in de bouw. Hij komt in Delft terecht na een moeilijke periode van werk en verblijf in Zwitserland en Duitsland.

Scalzo heeft zich op politiek en sociaal front altijd ingezet voor de zwakkeren in de samenleving, niet alleen voor migrantengroepen. Als in 1986 migranten voor de gemeenteraad mogen stemmen, wordt hij gevraagd zich kandidaat te stellen. Hij twijfelt. Hij heeft een voltijdbaan bij de NKF en daarnaast is hij landelijk voorzitter van de FILEF (Federazione Italiani Emigrati e Famiglie), lid van de Districtsraad en de Bondsraad, voorzitter van de bedrijfsledengroep FNV, lid van het landelijke adviesorgaan voor minderheden van de Industriebond en lid van de Commissie etnische groepen.

Daarnaast zit hij in een commissie die het partijbestuur en Tweede Kamerleden van de PvdA adviseert en in de begeleidingscommissie van de Sociale Raadslieden, een adviesorgaan van B&W in Delft.
Na 14 jaar raadslid te zijn geweest en met de komst van zijn eerste kleinkind in 2000, stopt Scalzo met het gemeenteraadswerk. Tot op de dag van vandaag is hij maatschappelijk betrokken.

Italie

Van arbeider tot politicus

Gino Scalzo gaat in 1963 aan de slag in de Nederlandse Kabelfabriek (N.K.F.) in Delft. Zijn broer werkt daar dan al.
Gino wordt op 26 april 1941 in de provincie Palermo op Sicilië geboren. Zijn vader heeft een boerenbedrijf. Als jonge man werkt Gino in de boerderij en in de bouw. Hij komt in Delft terecht na een moeilijke periode van werk en verblijf in Zwitserland en Duitsland.

Scalzo heeft zich op politiek en sociaal front altijd ingezet voor de zwakkeren in de samenleving, niet alleen voor migrantengroepen. Als in 1986 migranten voor de gemeenteraad mogen stemmen, wordt hij gevraagd zich kandidaat te stellen. Hij twijfelt. Hij heeft een voltijdbaan bij de NKF en daarnaast is hij landelijk voorzitter van de FILEF (Federazione Italiani Emigrati e Famiglie), lid van de Districtsraad en de Bondsraad, voorzitter van de bedrijfsledengroep FNV, lid van het landelijke adviesorgaan voor minderheden van de Industriebond en lid van de Commissie etnische groepen.

Daarnaast zit hij in een commissie die het partijbestuur en Tweede Kamerleden van de PvdA adviseert en in de begeleidingscommissie van de Sociale Raadslieden, een adviesorgaan van B&W in Delft.
Na 14 jaar raadslid te zijn geweest en met de komst van zijn eerste kleinkind in 2000, stopt Scalzo met het gemeenteraadswerk. Tot op de dag van vandaag is hij maatschappelijk betrokken.

Spanje

Spaanse arbeiders 50 jaar in Nederland

Vanaf de jaren ’50 kwamen de eerste gastarbeiders uit Spanje naar Nederland. De Spaanse migranten kwamen vanwege economische redenen maar bij een flink aantal speelde ook politieke redenen een rol. De meesten gingen naar Frankrijk, maar spoedig waren zij ook in Nederland te vinden. Daar werden zij vooral door grote bedrijven geworven, zoals Hoogovens vanaf 1958, in de mijnen, bij Philips Eindhoven, de Twentse textielindustrie, in de Rotterdamse havens en bij de Demka in Utrecht.

Het Franco-regime

In Spanje had Franco met zijn fascistische Falange-beweging zich stevig gevestigd. Hij werd actief gesteund door de Rooms-katholieke kerk. In de context van van de Koude Oorlog streed Spanje ook tegen het communisme. Er werden vier belangrijke Amerikaanse militaire bases in Spanje gevestigd. In feite was deze dictatuur hiermee een soort lid van de NATO. Op het einde van zijn regime probeerde Franco zijn steeds minder populaire bewind te redden. Onder meer door prins Juan-Carlos als zijn opvolger aan te wijzen. Dat kon omdat de monarchie nooit officieel was afgeschaft. De prins kreeg inderdaad de macht na de dood van de dictator in 1975, maar het pakte anders uit dan voorzien. Spanje werd namelijk snel een democratie in de vorm van een constitutionele monarchie. Tien jaar later sloot het land zich aan bij de EEG.